دهه ی 60، خانه ی پدربزرگ و مادر بزرگ، حیاطی دلباز با حوضی کوچک و آبی رنگ در میانه ی آن که دور تا دور آن گلدان های رنگارنگ شمعدانی چیده شده و پر است از ماهی های قرمزی که منتظرند تا به آن ها غذا داده شود. هندوانه و خربزه ای که داخل حوض پر از آب در حال تلو تلو خوردن و خنک شدن هستند.
چنین قاب زیبایی تیم نگهداری گیاهان آپارتمانی بیا و یادبگیر را بر آن داشت تا امروز و در این مقاله داستان نگهداری و مراقبت یکی از محبوب ترین گیاهان زینتی دنیا را برای شما بازگو کند. این شما و این گل شمعدانی…
شمعدانی
شمعدانی، عضوی پرطرفدار از خانواده ی گیاهان گلدار که این روز ها از محل تولدش آفریقا فرسنگ ها دور شده و در حال گشت و گذار در نقاط مختلف این کره ی خاکی است. گیاهی که دهه ها است زینت بخش خانه های مردم در سراسر دنیا شده و با عطر و رنگ دلپذیرش محیط زندگی ما را دگرگون کرده است.
شمعدانی گیاهی چند ساله است. نگهداری از آن ساده و در آب و نور و خاک مناسب خلاصه می شود. می توانید آن را در داخل یا خارج از منزل نگهداری کنید اما به شرط آن که هوا مساعد باشد و خبری از باد های تند و باران های شدید نباشد. در غیر این صورت نگهداری از آن در محیط داخلی هم به صلاح گیاه و هم به صلاح شما است.
بسته به رنگ گلبرگ های آن شمعدانی می تواند سمبل ویژگی ها و خصوصیاتی خاص باشد. رنگ سفید آن نماد انتظار و به هم رسیدن بعد از مدت طولانی، رنگ صورتی آن نماد عشق و محبت و رنگ قرمز آن نشان دهنده ی علاقه و مهربانی است.
آیا شمعدانی گیاهی سمی است؟
بله سمی است. این گیاه برای انسان ها و حیوانات خانگی سمی است و نباید در دسترس این گروه قرار بگیرد. چون جویده شدن برگ های آن منجر به ایجاد سوءهاضمه و بروز حالت تهوع و استفراغ می شود.
نکته ی جالب در خصوص گیاه شمعدانی این است که برای سوسک های ژاپنی به شدت سمی است و می تواند باعث مرگ آن ها شود. به همین دلیل از این گیاه برای دور نگه داشتن سوسک های ژاپنی در منزل یا ادارات استفاده می شود.
انواع شمعدانی
شمعدانی بیش از 80 نوع مختلف دارد که هر گونه ی آن رنگ و شکل و به طور کل خصوصیات مختص به خود را دارند. شکل قرار گرفتن گلبرگ ها در کنار هم، رنگ گل ها، ظاهر برگ ها و طرح روی آن ها برخی از مهم ترین فاکتور هایی است که گونه های مختلف این گیاه را از یکدیگر متمایز می کند.
برای درک بهتر این تفاوت ها تیم نگهداری گیاهان آپارتمانی بیا و یادبگیر در این بخش بعضی از محبوب ترین گونه های شمعدانی را به شما همراهان عزیز معرفی می کند تا گستره ی دید شما را نسبت به انواع مختلف آن باز تر شود.
-
شمعدانی فرشته
تنوع رنگی در گونه ی فرشته نسبت به سایرین کمتر است و اگر بخواهیم آن را از نظر اندازه با دیگر اعضای این خانواده مقایسه کنیم باید گفت شمعدانی فرشته گیاهی مینیاتوری به حساب می آید. اما از نظر عطر و رنگ چیزی از سایرین کم ندارد.
-
شمعدانی عطری
اکثر گونه های شمعدانی معطر هستند اما این گونه ی به خصوص که عطر و بوی آن هوش از سر هر فردی می برد به طور خاص برای استفاده در صنایع عطر سازی پرورش داده می شود.
-
شمعدانی پیچ
عادات این گونه مشابه پیچک است. یعنی ساقه های بلندی دارد و یا خود را به روی زمین پهن می کند و یا به دور گیاهان دیگر می پیچد و رشد می کند. همچنین برگ های آن نرم هستند و گزینه ای عالی برای تزئین سبد گل های آویز هستند.
-
شمعدانی زونال
بارز ترین نشانه ی زونال گلبرگ های پیچ خورده ی آن است. گلبرگ هایی که در طیف رنگ قرمز تا سفید قرار دارند و شکلی فر خورده به خود گرفته اند.
-
شمعدانی رگال
برگ های رگال کمی چروک به نظر می رسد و انگار فردی آن ها را با دست خود مچاله کرده است. به طور معمول لبه های آن حاشیه ای سفید رنگ دارد و گلبرگ های آن عطر و بویی خوش را از خود ساطع می کنند.
-
شمعدانی برگ فانتزی
اگر برگ های شمعدانی شما تنوع دارد و شکل آن ها با یکدیگر متفاوت است قطعا گیاه شما برگ فانتزی است. برگ های چند رنگ و چند شکل این گونه بزرگ ترین ویژگی آن است.
شرایط مراقبت و نگهداری از شمعدانی
-
آب
قبل از هر بار آبیاری خاک شمعدانی را مورد بررسی قرار دهید. اگر خاک آن خشک بود مجاز به آبیاری هستید اما اگر خاک رطوبت داشت باید تا خشک شدن آن صبر کنید. چون آبیاری زمانی که خاک نمناک باشد باعث آسیب دیدن ریشه می شود.
میزان آبی که این گیاه می طلبد بسته به فصلی که در آن قرار داریم متفاوت است. در فصول گرم سال مثل بهار یا تابستان این میزان افزایش می یابد و هر چه هوا رو به سردی می رود و فصل های پاییز و زمستان از راه می رسند این خواسته کمتر و کمتر می شود.
-
نور
نور غیر مستقیم یا مایل برای رشد و نمو شمعدانی بهترین گزینه است. برگ های این گیاه به هیچ عنوان نباید در برابر نور مستقیم خورشید قرار بگیرند چون تحمل تابش قوی خورشید را ندارند و دچار سوختگی و خشک شدگی می شوند.
بسیاری از منابع شمعدانی را گیاهی معرفی می کنند که نیاز به نور زیادی ندارد. اما باید بدانید که این ادعا نادرست است. این گیاه باید روزانه 5 الی 6 ساعت در برابر نور فیلتر شده ی خورشید قرار داشته باشد تا بتواند فرایند گلدهی را به سرانجام برساند.
نور کم یا ناکافی یا قرار دادن بیش از حد این گیاه در نیم سایه باعث رشد علفی آن می شود و ساقه هایش برای رسیدن به نور، بلند تر از حد معمول رشد می کنند که نتیجه ی آن شکل گیری ظاهری زشت و ناپسند است.
-
دما
نگهداری شمعدانی در دمای اتاق یا دمای تعادل تصمیمی هوشمندانه است. این گیاه رابطه ی خوبی با سرمای هوا ندارد و اگر محل زندگی آن بیش از حد سرد باشد، فرایند رشد آن با اختلال مواجه می شود.
بنابراین اگر از این گیاه بیرون از منزل و در فضای باز مثل باغچه و تراس نگهداری می کنید، بهتر است با شروع شدن فصل سرما آن را به فضای داخلی انتقال دهید تا دچار یخ زدگی نشود و آسیب نبیند.
-
خاک
خاک سبک با زهکشی مناسب برای نگهداری شمعدانی عالی است و بهترین بستر برای مراقبت از آن به شمار می رود. توجه داشته باشید زهکشی مناسب خاک ضامن سلامت و عدم خرابی ریشه ی این گیاه است. پس با استفاده از خاک های نامناسب یا آهکی زمینه را برای پوسیده شدن ریشه ی آن فراهم نکنید.
پیشنهاد تیم نگهداری گیاهان آپارتمانی بیا و یادبگیر ترکیب خاک باغچه، کود گاوی و ماسه خاک برای نگهداری این گیاه است اما اگر تجربه ی ترکیب خاک به صورت دستی را ندارید می توانید برای خرید خاک مناسب به فروشگاه های گل و گیاه مراجعه کنید.
-
کود
فصل بهار و تابستان فصل تغذیه و فصل پاییز و زمستان فصل استراحت این گیاه است. در نیم سال اول هر 15 روز یک بار گیاه خود را به کمک کود مایع یا محلول در آب تغذیه کنید و در نیم سال دوم این فرایند را متوقف کنید.
-
تعویض گلدان
برای تعویض گلدان شمعدانی باید وضعیت ریشه ی آن را بررسی کنید. اگر ریشه از انتهای گلدان و از سوراخ زهکش بیرون زده بود زمان تعویض گلدان رسیده و باید یک گلدان با دهانه ی بزرگ تر برای نگهداری این گیاه تهیه کنید.
روش های تکثیر گیاه شمعدانی
مانند بسیاری دیگر از گیاهان آپارتمانی مثل بگونیا، سانسوریا، پتوس، حسن یوسف، کراسولا، فیلودندرون و شفلرا، شمعدانی را هم می توان به راحتی و به روش قلمه از ساقه تکثیر کرد که در ادامه ی این بخش به بررسی مراحل انجام آن می پردازیم.
-
تکثیر شمعدانی به کمک روش قلمه زدن
برای انجام این فرایند باید مثل بقیه گیاهان آپارتمانی صبر کنید تا فصل بهار از راه برسد. قلمه زدن در فصل های سرد سال که گیاه در حال استراحت است به هیچ عنوان توصیه نمی شود. برای تکمیل عملیات قلمه زدن مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید.
- یک ساقه ی جوان به طول 10 الی 12 سانتی متر انتخاب کنید و با استفاده از یک چاقوی تیز یا قیچی باغبانی آن را از گیاه مادر جدا کنید، به طوری که حداقل 3 گره داشته باشد.
- برگ های پایینی قلمه را جدا کنید تا فقط برگ های بالایی بماند. سپس قلمه را در محیطی گرم و در ماسه قرار دهید.
- در ادامه برای حفظ رطوبت با استفاده از یک پلاستیک روی آن را بپوشانید و چند سوراخ روی آن ایجاد کنید تا از حمله ی قارچ های به گیاه جلوگیری کنید.
- قلمه را در سایه نگهداری کنید و به تدریج آن را در برابر نور قرار دهید.
- بعد از ریشه دادن قلمه ها می توانید آن ها را به گلدان های جداگانه انتقال دهید.
آفات و بیماری های شمعدانی
شمعدانی هم مانند هر گیاه دیگری ممکن است مورد حمله ی آفات قرار بگیرد و دچار بیماری های مختلف شود. این که چطور از این حملات و بیماری ها جلوگیری کنیم مبحثی است که در ادامه ی این بخش می توانید مطالعه نمایید.
-
دلیل گل ندادن گیاه شمعدانی
کمبود نور از جمله دلایلی است که سبب می شود تا گیاه شما فرایند گلدهی را به درستی انجام ندهد. اگر گیاهتان ساقه های بلندی دارد یا به اصطلاح رشد آن علفی شده یعنی نور به اندازه ی ای که باید به آن نمی تابد.
سرمای بیش از حد از دیگر عواملی است که از گلدهی گیاه جلوگیری می کند. شمعدانی خود را در دمای اتاق نگهداری کنید و اجازه ی قرار گیری آن در محیط های سرد با دمای کمتر از 13 درجه ی سانتی گراد را ندهید.
عدم کود دهی و تقویت گیاه در زمان مناسب نیز می تواند دلیلی بر گل ندادن آن باشد. در نیم سال اول هر دو هفته یک بار گیاه خود را کود دهی کنید تا عمل گلدهی به بهترین نحوه انجام شود.
-
علت قهوه ای شدن برگ های شمعدانی چیست؟
از جمله عمده ترین دلایل قهوه ای شدن برگ ها حمله ی آفات به این گیاه یا آبیاری بیش از اندازه است. اگر گیاه شما مورد حمله ی آفات قرار گرفته برای درمان آن در اولین قدم باید آن را از بقیه گیاهان آپارتمانی خود جدا کنید و سپس با آفت کش ها پاکسازی کنید.
اما اگر مشکل از آبیاری بیش از اندازه باشد باید میزان آبیاری را تحت کنترل خود در بیاورید و طبق دستورالعملی که در بخش آب آموزش داده شد شمعدانی را به اندازه و درست آبیاری کنید.
-
چرا برگ های شمعدانی زرد شده است؟
آبیاری بیش از اندازه، سرمای هوا، عدم کود دهی و کم آبی، 4 دلیلی هستند که می توانند زمینه را برای زرد شدن برگ های شمعدانی فراهم کنند و منجر به خشک شدن و ریزش آن ها شوند.
- اگر زرد شدن برگ های به دلیل آبیاری بیش از اندازه باشد، ابتدا برگ های پایینی شروع به زرد شدن و خشک شدن می کنند. برای رفع این مشکل باید فرایند آبیاری را تا خشک شدن کامل خاک قطع کرد.
- سرمای زیاد هوا یا بهتر است بگوییم سرمایی که بیش از حد تحمل این گیاه باشد ممکن است باعث زرد شدن برگ های آن شود. برای جلوگیری از چنین رویدادی همواره شمعدانی خود را در دمای اتاق نگهداری کنید.
- اگر به گیاه خود در فصل های بهار و تابستان کود ندهید برگ های آن رنگ سبز خود را از دست می دهند و به زرد متمایل می شوند. برای پیشگیری از بروز این مشکل هر دو هفته یک مرتبه در نیم سال ابتدایی سال گیاه خود را با کمک کود مایع تقویت کنید.
- در صورتی که زرد شدن برگ های از نوک و حاشیه ها شروع شد و به تدریج به سمت داخل گسترش پیدا کرد، گیاه دچار کم آبی شده و باید میزان آبیاری آن بیشتر شود.
